Algemene Beschouwingen Ronduit Open 2019

Ronduit Open heeft haar dank uitgesproken aan iedereen die zich het afgelopen jaar heeft ingezet voor onze gemeente en de opstelling van deze programmabegroting. Deze algemene beschouwing richt zich op de onderwerpen waar volgens Ronduit Open de grootste winst te behalen is voor de gemeente Leudal om het coalitieakkoord te voltooien en om zo de komende jaren door te kunnen groeien naar een gemeente waar het niet alleen ‘Mooi is om in te Leven’, maar waar wij ook trots op kunnen blijven.

Financiën

Om de begroting structureel sluitend te krijgen moet Leudal bijna 5 miljoen euro bezuinigen. Dit komt door de enorme tekorten van zo’n 4 miljoen euro in de jeugdzorg. De tekorten zijn zo hoog omdat het budget dat Leudal van het Rijk krijgt 40% minder is dan voor de decentralisaties in 2015. Het gevolg is dat er intern vele posten gezocht zijn waarop bezuinigd moet worden om de begroting sluitend te krijgen. De grote vraag is hoelang gemeenten op deze manier moeten doorploeteren terwijl het rijk miljarden euro’s over heeft.

Jeugdzorg

Leudal heeft zich jarenlang als zorggemeente geprofileerd. Er zijn vele grote jeugdzorginstellingen in onze gemeente actief en er zijn veel kleine zorginitiatieven ontstaan. Hierdoor is het aanbod aan jeugdzorgvoorzieningen breed en is er veel werkgelegenheid. Echter, de lasten voor Leudal zijn hierdoor relatief hoger dan andere gemeenten. Ronduit Open komt op voor de kwetsbaren, maar de zorg en hulp die wij bieden moet ook betaalbaar zijn. Er ligt een grote gedwongen bezuinigingstaakstelling voor de jeugdzorg. Wij vragen het college deze bezuinigingstaak in concreet genoemde aandachtsvelden uit te werken en voorstellen te formuleren, en de gemeenteraad hier per kwartaal van op de hoogte te houden. Ronduit Open wil haar verantwoordelijkheid nemen en samen met het College meedenken om de taakstelling op een verantwoorde wijze in te vullen. Wanneer er een herverdeling van het gemeentefonds komt zouden we met dezelfde voorstellen wellicht een miljoenenoverschot hebben. Blijven structurele bezuinigingen ongewijzigd? Vullen we onze reserves dan waardoor ook de lasten voor de burgers kunnen dalen? Verlagen we dan de OZB? Dit laatste is nog nooit voorgekomen, ondanks het feit dat Leudal aan het einde van het jaar al jarenlang honderdduizenden euro’s blijkt over te houden op de begroting.

Personeel en organisatie

Ronduit Open heeft vanaf de start van Leudal aandacht gevraagd voor het onderwerp personeel en organisatie. We hebben aangedrongen op maatregelen, wat lange tijd nauwelijks effect heeft gehad. Er werden miljoenen uitgegeven onder de vlag van organisatieontwikkeling maar de werkelijke problemen werden nauwelijks aangepakt. Er was een veel te ver doorgevoerde mandatering waardoor de werkelijke macht bij ambtenaren lag. Ook was de interne communicatie niet op orde waardoor het college niet of te laat bij besluitvorming werd betrokken. De investeringen in de bedrijfsvoering hebben Leudal miljoenen gekost zonder dat daar voldoende resultaten tegenover stonden. Pas de laatste jaren constateren we verbetering, hoewel de weg nog lang is. In ieder geval is het met de komst van de interim-secretaris geen taboe meer om functioneringsvragen te bespreken, dat zou bij onze nieuwe burgemeester en toekomstige secretaris ook zo moeten blijven. De oplossing ligt primair bij de aansturing. Vandaar dat we dit hier benoemen zoals we overigens ook in het coalitieakkoord hebben vastgelegd. Wij zijn ervan overtuigd dat we efficiënter kunnen werken en daarmee geld kunnen besparen door een directere regie vanuit het College en management. Wij willen hierbij nadrukkelijk melden dat vele medewerkers goed functioneren.

OZB

Samenvattend, aangezien we al vele jaren honderdduizenden euro’s overhouden op de begroting, OZB-inkomsten nooit direct worden teruggegeven aan de burgers en ondernemers, bijvoorbeeld met een egalisatiereserve, een ruime begroting minder kan stimuleren tot een behoedzaam uitgavenpatroon en een directere regie vanuit college en management, zoals ook in het coalitieakkoord is vastgelegd, tot besparingen kan leiden stellen wij de raad vandaag voor om de OZB maar met 1% te verhogen en dit te dekken met een taakstellende bezuiniging met betrekking tot externe inhuur, externe opdrachten en een directere regie vanuit het college over de voortgang van dossiers en projecten.

Samenwerkingsverbanden

Niet alleen Leudal moet bezuinigen, dit geldt ook voor bovengemeentelijke samenwerkingsverbanden waarbij Leudal is aangesloten. Dit blijft een lastig punt. Telkens weer wordt er gevraagd om hogere bijdragen. Ronduit Open is voorstander van samenwerking in de regio, maar wel zo dat de Raad kan sturen, de kosten te verantwoorden zijn en resultaten zichtbaar worden. Het kan niet zo zijn dat Leudal enorm moet bezuinigen terwijl onze verbonden partijen om extra geld blijven vragen. In dit kader willen wij ook graag de Lokalen Lasten Meter introduceren. De inning van de OZB kost vanwege de taxatie van gebouwen veel geld. Adviesbureaus verdienen veel geld door het georganiseerd indienen van bezwaarschriften. Dit kostte de BsGW in 2018 meer dan 1,5 miljoen euro. De heffing van de OZB is niet bedoeld om een aanzienlijk deel van de inkomsten op deze wijze te laten wegvloeien. De Lokale Lasten Meter stelt burgers zelf in staat te oordelen of het indienen van bezwaren kansrijk is, waardoor de kosten van bezwarenprocedures sterk kunnen worden verminderd.

Buitengebied

Binnen het ruimtelijk domein worden er vanuit het Rijk worden agrarische bedrijven nabij natuurgebieden op vrijwillige basis uitgekocht. Dat men zich concentreert op deze gebieden is logisch, ervan uitgaande dat de schade aan natuurgebieden ernstiger is naarmate bedrijven dichter bij deze gebieden liggen. In Leudal betreft de randzone rond natuurgebieden een aanzienlijke oppervlakte. Men gaat er dan vanuit dat er slechts toekomst is voor landbouw wanneer die hooggespecialiseerd is en voor landbouw op grote schaal. Dat uitgangspunt is al heel veel jaren kenmerkend voor het landbouwbeleid. In dat proces wordt landbouw enkel beoordeeld op zijn economische waarde. Door ons enkel te concentreren op het economisch belang gaan we armoedig om met de waarde en de betekenis die landbouw in een moderne samenleving kan hebben. Ronduit Open pleit er voor, om naast bedrijven die inzetten op schaalvergroting en specialisatie in gebieden die zich daarvoor lenen, een landbouwmodel en een bedrijfsmodel te ontwerpen dat gemengd is, dat meer functies kan vervullen dan enkel landbouwproductie, dat meer in evenwicht is met belangen op het terrein van landschap en natuur en dat verder betere mogelijkheden biedt voor versterking van de band tussen boer en burger. Beleid rondom zonneweides en windinitiatieven is hiervoor van groot belang. Grootschalige landbouw waar dat kan en kleinschaligheid in gebieden nabij beschermde natuur. Gebeurt dat niet dan rest een landbouwsector met enkele supergrote bedrijven die permanent op gespannen voet staat met de omgeving.

Ronduit Open wil daarmee aan de slag gaan, maar kunnen ons goed voorstellen dat een dergelijk traject als proeftuin wordt uitgewerkt en onderdeel gaat vormen van het beleidsproces ‘Buitengebied in Beweging’. Kanttekening is dat proeftuinen in het kader van dit proces ‘Buitengebied in Beweging’ niet misbruikt moeten worden om overal maar aan mee te werken. Sommige ontwikkelingen kunnen gevoelig liggen bij de omgeving, ook als ze kleinschalig zijn. In de geest van de nieuwe omgevingswet wordt er in deze gevallen wel overlegd met de omgeving. Wanneer men niet op een lijn zit kan er alsnog worden gekozen om een tijdelijke vergunning te verlenen. Tijdelijke vergunningen zoals deze gaan blijkbaar buiten de gemeenteraad om en er is geen mogelijkheid tot bezwaar en beroep voor omwonenden. Dit leidt dan, met alle beste bedoelingen vanuit de gemeente, toch weer tot spanningen in het buitengebied.

Arbeidsmigranten

Ook de huisvesting van arbeidsmigranten in het buitengebied is hier onderdeel van. Vorig jaar bij de algemene beschouwingen kaartte Ronduit Open dit ook al aan. Hoe gaan we in de toekomst om met de huisvesting van arbeidsmigranten? Geschikte woonruimte is van belang, maar er rijzen ook vragen op. Moet Leudal zelf de verwachte stroom aan arbeidsmigranten zien te huisvesten? Willen we gelimiteerde huisvesting op campings en leegstaande panden die in eigendom zijn van de gemeente gebruiken om arbeidsmigranten te huisvesten? Of is de huisvesting op het bedrijf zelf de beste oplossing? De notitie huisvesting arbeidsmigranten van 2015 alleen volstaat niet om dit vraagstuk op te lossen. In het kader van interactieve besluitvorming en samenspel moet dit door commissie, gemeenteraad en college zo snel mogelijk wordt opgepakt. Doen we dit niet dat accepteren we dus dat arbeidsmigranten bij de boeren in containers of in sociale huurwoningen terechtkomen waarvoor het aanbod al zeer beperkt is.

Woningbouw

Met betrekking tot de woningbouw heeft het terugbrengen van allerlei plannen veel energie gevraagd. Dat was nodig omdat er veel zogenaamde ‘rustende plannen’ waren die wel beslag legden op het beschikbare aantal te bouwen woningen en daardoor veroorzaakten dat nieuwe plannen niet van de grond kwamen. Net als vorig jaar pleiten we voor een betere spreiding van woningbouw over alle kernen. Doen we dat niet dat gaat dit ten koste van woningbouw in de kleine kernen en wordt alles gerealiseerd in de grotere kernen. Een mogelijkheid is het verschil in grondprijs tussen grote en kleine kernen stevig te vergroten. Dat hebben we zelf in de hand en daarbij zijn we niet afhankelijk van provincie of rijk. Per kern kunnen in bijeenkomsten de wensen en de mogelijkheden voor locaties worden besproken. De intenties moeten concreet worden en in daden worden omgezet. De vraag is of we de komende jaren blijven aanmodderen op dit gebied en toekijken hoe jongeren en ouderen uit de kleine kernen van Leudal wegtrekken. Ook moet er meer aandacht komen voor nieuwe woningtypes zoals die elders, ook in nabijgelegen gemeenten, van de grond komen. Dat vraagt een energieke benadering vanuit het College om te voorkomen dat initiatieven niet van de grond komen omdat er altijd wel regels zijn die dat belemmeren. Die mindset geldt ook voor de ambtenaren. In dit kader staan wij positief tegenover de verkoop van het gemeentelijk vastgoed, al dan niet tegen een symbolische prijs. De transformatie van deze gebouwen tot betaalbare woon- of bedrijfsruimten komt ten goede van de leefbaarheid in onze kernen.